Tüm dünya genelinde çok önemli bir hastalık olan kuduz, Pasteur tarafında 1882 yılında keşfedildiğinden itibaren önemini korumaktadır. Önemli olmasının en büyük sebebi bulaşımı ile öldürücülüğünün yüksek düzeyde olmasıdır. Hayvandan insana bulaşabilen (zoonoz) ve viral bir hastalıktır. Kuduzun tüm sıcakkanlı hayvanlarda görülebilmesi mümkündür. Yaban ve evcil hayvanlarda görülen kuduz; tilki, kurt, çakal, sıçan, kedi, köpek, ayı, tavşan, hamster, sığır, koyun, keçi ve kanatlılar da dahil olmaz üzere birçok hayvanda görülmektedir. Yaban kurtları, kokarca ve tilkiler virusun rezervuarıdır.
Kuduz Nasıl Bulaşır?
Genellikle kuduzlu hayvanın sağlıklı insanı/hayvanı ısırması sonucuyla bulaşma şekillenir. Burada bulaşım salyadaki virüsün ısırık yarasıyla vücuda girmesi ile oluşur. Ancak her ısırıkta kuduz olunma oranı %100 değilidir. Vücuttaki mevcut virüs, salyaya zaman zaman gelir. Bu nedenle her ısırılan kuduz olmaz. Ayrıca kuduzda sebepsiz yere ısırma önemli bir bulgudur. Savunma-kışkırtma durumlarında ısırma durumları kuduza işaret değildir. Bunun dışında kuduzlu bir kedinin tırmalaması da risklidir. Çünkü kediler kendilerini yalayan hayvanlardır ve salyası tırnaklarına, tırnağın yarattığı yarayla da bulaşım gerçekleşebilir. Yine sağlıklı kişide açık bir yara varsa hastalıklı canlının salyasının bulaşması da tehlike arz eder. Modifiye canlı aşı uuygulamasından sonra nadiren de olsa hastalık gelişebilir. Bunların dışında laboratuvar sağlık çalışanları, beşeri ve veteriner hekimler hastalığın teşhisi aşamasında temas etme durumunda risklilerdir.
Hayvanlarda Kuduzun Belirtileri Nelerdir?
Kuduzla temas halinde yaranın derinliği, yara sayısı ve yaranın merkezi sinir sistemine yakınlığı hastalığın şiddetini ve inkübasyon süresini belirler. Merkezi sinir sistemine ne kadar yakınsa süre o kadar kısalır. İnkübasyon süresi 2 hafta ile 1 yıl arasında değişebilmektedir. Ancak yüz ve baş ısırıklarında inkübasyon süresi oldukça kısadır. Yaranın derinliğinin artması ve sayısının fazla olması da inkübasyon süresini kısaltır.
Virüsle temasta ilk bulgu ısırık bölgesinde lokal olarak felç, hareket ettirememe durumu yaşanır. Ani iştahsızlık ve sinirlilik hali vardır. Daha sonra davranış bozukluğu görülür. Hayvanlar insanlara ve diğer canlılara hatta cansız maddelere saldırır ve onları ısırır. Ses değişikliği ve motor nöronlarda fonksiyon yetersizliği görülür. Ürkeklik, korkaklık, salya artışı, bilinç kaybı, vücut sıcaklığının artışı, köpeklerin evi terk etmesi, ağızda bol salya, göz ve diş bozuklukları, yüz felci, denge kaybı, yutkunma güçlüğü gibi semptomlar kuduzda görülmektedir. Yine de her hayvanda aynı semptomlar görülmez. Hayvanlar klinik belirtilerin görülmesinden 2-10 gün sonra ölür. Bu süre önemlidir. Böylece Kuduzdan şüphelendiğimiz hayvanı 10 gün gözlem altına alırız. 10 günde ölmesi halinde kuduz olma riski artar.
NASIL KORUR VE KORUNURUZ?
Hastalıklı olmayan kedi ve köpeklerimizi 3 aylıktan büyük oldukları zamanda aşılamalıyız. Senede 1 kez de aşının tekrarları düzenli olarak yapılmalıdır. Bunun için veteriner kliniklerinden, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın veteriner hizmetlerinden, Belediye veteriner hizmetlerinden yardım alabilirsiniz.
Eğer evcil hayvanınız ısırıldıysa ve hayvanınız aşılı ise hemen 1 doz aşı uygulaması yapılır ve 90 gün karantinaya alınıp gözlemlenir. Bu sürede semptom görülmezse hayvanınıza tekrar kavuşabilirsiniz. Eğer evcil hayvanınız aşılı değilse karantina süresi 6 aydır.
İnsanlara temastan sonra aşı uygulanır ve takibi yapılır. Aşının dozları şartlara göre değişir.
