Vitaminler beslenmede önemli rol oynayan maddelerdir. Hayvanların beslenmesinde olmazsa olmaz bileşiklerdir. Kanatlı hayvanların yemlerinde de bütün vitaminlerin olması gerekir. Yemlerle alınan vitaminler; metabolizmanın normal çalışmasını ve hayvanların normal gelişmelerini sağlarlar. Herhangi bir vitamin eksikliği halinde; ilgili metabolik aktivite aksar ve buna bağlı olarak canlı organizmasında bazı bozukluklar gelişir. Bazen bir veya birkaç vitamin azlığı ve yokluğuna bağlı olarak tipik hastalık durumları ortaya çıkmaktadır. Bu durumları sıralayalım:
VİTAMİN A:
Vitamin A, genellikle kanatlı yemlerinde bulunmazlar. Dışarıdan ilave edilmelidir. Kolayca bozulabilen bir takviye olduğu için etkisini yitirmemesi sağlanmalıdır. A vitamini enfeksiyöz hastalıklara karşı hayvanın direncini arttırır.
-Göz ve burundan akıntı gelir, fonksiyonları bozulur.
-Vitamin A eksikliğine bağlı bozuklukların görüldüğü sürülerde; solunum yolu, sindirim kanalı ve böbrek enfeksiyonlarının daha belirgin ortaya çıkar.
-Civcivlerde iyi gelişememe, denge bozukluğu ve halsizlik görülür.
VİTAMİN D:
Vitamin D; kalsiyum ve fosfor metabolizması için gerekli olan bir vitamindir. Kanatlı hayvanlar için hazırlanan yemlerde çok az Vitamin D bulunur veya hiç yoktur. Bu nedenle kanatlı hayvan yemlerine Vitamin D’nin mutlaka ilave edilmesi gerekmektedir. Yemlerde yeterli Vitamin D bulunmazsa; kanatlı hayvanlarda kemik yapısı ve yumurta kabuğu iyi gelişemez.
Vitamin D bakımından yetersiz yemleri tüketen;
-Civciv ve piliçlerde; Rickets Hastalığı,
-Yetişkin tavuklarda; iskelet bozuklukları, yumurta kabuğunda anormallikler görülmektedir.
Yumurta tavuklarında bozukluklar Vitamin D’den yoksun yemlerin tüketilmesinden 2-3 ay sonra kendini göstermektedir. Yumurtalar; ince ve yumuşak kabukludur. Ayrıca yumurta verimi de düşer. Hasta tavuklar ayakta duramaz, penguen gibi otururlar.
*Ancak; Vitamin D’nin yüksek miktarda alınması da sağlığa zararlı olmaktadır. (Eklem kireçlenmesi meydana gelir.)
VİTAMİN E:
Etkili bir antioksidan olan vitamin E, embriyo gelişiminde önemlidir. Eksikliğinde yumurtalardaki kuluçka oranı düşer.
-Civcivlerde; başın geriye, öne ve bazen yana kıvrılması, dengesizlik, ayakların gerilip büzülmesi ve çoğu kez öldürücü sinirsel bozukluklarla karakterize bir hastalık olan Ensefalomalasiya görülür.
VİTAMİN K:
Vitamin K eksikliğinde; pıhtılaşma gecikir. Civciv ve piliçlerde küçük kesik yaraları bile pıhtılaşma olmadığından, devamlı kanama nedeniyle ölümlere neden olabilir.
B2 VİTAMİNİ:
Riboflavin olarak da adlandırılan Vitamin B2, Kanatlı hayvan yemlerinde genellikle yetersiz düzeydedir. Riboflavin eksikliği;
-civciv ve palazlarda; kıvrık tırnak paralizi
-yetişkin damızlık tavuklarda; embriyo anormalliği denilen hastalıklara neden olmaktadır.
B1 VİTAMİNİ:
B1 eksikliğinde yetişkin hayvanlarda Polineuritis isimli hastalık ortaya çıkar. Hastalanan hayvanlarda ibikler mavileşir. Bacak, boyun ve kanat kasları etkilenir. Hayvanlar gerilmiş haldeki kanatları üzerine yatarlar ve başlarını geriye atarlar. Zamanla hayvanlar normal duruma geçemez olurlar ve başları geriye doğru gergin şekilde yatıp kalırlar.
B7 VİTAMİNİ:
B7 Vitamini metabolizma için gerekli bir vitamindir. B7 eksikliğinde civcivlerin, ağız, gaga ve ayaklarında dermatitis oluşmaktadır.
VİTAMİN C:
Vitamin C; normal şartlarda kanatlı hayvan bünyesinde sentezlenen bir vitamindir. Uzun yıllar bu nedenle yemlere ilavesi gereksiz görülmüştür. Ancak son yıllarda yemlere ayrıca katılan vitamin C ile; büyümenin hızlandığı, yetişkin tavuklarda yumurta veriminin arttığı ve yumurta kabuk kalitesinin geliştiği bildirilmektedir. Özellikle ısıya maruz kalan yemlere vitamin C katılması gerekli bulunmaktadır.