Bugün pek çok Alevi canı, yol talibi Ocaklar sisteminin bilincinde değil. Alevilikte Ocaklar gerçeği kavranılmadan Pir, Mürşit, talip ilişkisi de kavranılamaz. Ocaklar, geçmişten günümüze Alevi öğretisinin temelidir. Cemlerin, semahların Alevi toplumsal erkanının görüldüğü yerlerdir. Taliplerin görgüsü, darı, didarı, musahip olmanın uygulamaları ve cemler Ocaklar yoluyla yapılıyordu. Alevi yaşamında, toplumsal kuralların sürdürülmesi Ocak ilişkisiyle gerçekleşmişti.
Alevilik dünden günümüze Ocaklar yoluyla geldi. Aleviliğin temel kurumları vardır. Bunlar, Dedelik, Pirlik makamı ve Ocaklardır. Alevilik Ocakların, Dedelerin, Pirlerin, taliplerin yetki ve tasaruffundadır. Dedeler Ocaklar yoluyla Aleviliği yaşattılar. Ocakları Dedeler soy yoluyla günümüze getirdiler.
Ocaklar Hacı Bektaşi Veli, Sarı Saltık, Baba Mansur, Abdal Musa, Ağuiçen, Kureş Baba gibi Ocaklardır. Alevi tarihinde Ocaklar ne zaman ortaya çıkmıştı? Bu konuda farklı dört temel görüş vardır. Bunlar;
1 – Ocaklar Hz.Ali’den önce vardı.
2 – Ocakları Hz. Ali soyundan gelen aileler o zamanlarda kurdular.
3 – Ocaklar Hacı Bektaşi Veli zamanında kuruldu.
4 – Ocaklar Şah Hatayi zamanında kuruldu.
Alevi Ocakları arasında hiç bir ayrım yoktur. Onlar ayrımcılığa yer vermezler. “Eri erden ayıran kördür” derler. Er erkek değil candır. Can insandır. Ocaklar; “El ele, el Hakk’a” diyerek hizmeti bölüşürler. Mürşitlik, Pirlik bağıyla birbirlerine bağlıdırlar. Her Dede, her Pir ailesi kendini bağlı saydığı, Dede, Pir ailesinin talibi sayar. Ocaklardan bazıları başka Ocağa bağlı kalabilir. Bağlanan Ocak Mürşit Ocağı, bağlı Ocak Pir Ocağıdır. Rehberlik de bir başka Ocağın hizmetini paylaşır. Böylece tüm Ocaklar birbirlerine bağlı olarak aralarında hizmeti paylaşırlar. Bunun için paylaşıma; “El ele, El Hakk’a” denir. Örneğin; Sarı Saltık, Derviş Cemal’e Mürşittir. Ağuiçenle de aralarında Mürşitlik bağı kuruludur. Kim kimin cemine giderse Mürşit odur. Kureş’in Mürşidi Baba Mansur’dur. Düşkün Ocağı ise Hıdır Abdal Ocağıdır. Düşkünlükle ilgili başlarda farklı uygulamalar vardı. Her Ocak düşkün sorununu kendi içinde çözüyordu. Ocakların tümü böyle birbirlerine rızalıkla bağlıdırlar.
Alevi/Kızılbaş Ocakları dörder ayrılır. Bunlar;
1 – Mürşit Ocakları
2 – Pir Ocakları
3 – Rayber Ocakları
3 – Düşkün Öcağı
Ayrıca, Alevi Ocakları ikiye ayrılır. Bağımsız Ocaklar, Hacı Bektaşi Veli’ye bağlı Ocaklar. Alevilikte temel baş Ocaklar 12 Ocaktır. Bunların tamamıda tarihi Dersim cografyasındadır. Bu Ocaklardan üçü zamanla Dersim’den ayrılarak, ikisi İstanbul’a, biri de Antalya’ya gitmiştir.
